عملیات‌های ماندگار آبان‌ماه

هر چند عملیات به اهداف نهایی خود نرسید، ولی با رسیدن به مواضع دشمن و وارد آوردن تلفات و ضایعات قابل توجه روحیه تهاجمی نیروهای خودی تقویت شد و زمینه برای طراحی و اجرای عملیات بعدی به خوبی مهیا شد.
همزمان با اجرای این عملیات عراق توانست آخرین مقاومت‌ها را در خرمشهر متوقف کرده و تا ابتدای پل را تصرف کند.
نتیجه:
- از میزان تلفات انسانی عراقی گزارشی واصل نشده است.
- اهداف تعیین شده آزاد نشد.
- تعداد 15 دستگاه تانک دشمن منهدم شد.
عملیات پدافندی پای پل کرخه- 9/8/1359
با عدم موفقیت حمله لشکر 21 حمزه ارتش جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 23 فروردین سال 1359 این لشکر در شرق رودخانه کرخه مستقر شدند و عناصری از تیپ دوم دزفول در سرپل غرب رودخانه استقرار یافتند. حفظ سرپل اشغالی بسیار حائز اهمیت بود و تا عملیات فتح‌المبین در سال 1361 این سرپل نه‌تنها در مقابل حملات مکرر نیروهای عراقی با رشادت و جانبازی رزمندگان دلاور ارتش ایران حفظ شد، بلکه با عملیات‌های متهورانه گسترش و توسعه پیدا کرد.
بعد از تجدید سازمان، لشکر 21 حمزه با تحویل گرفتن سرپل از لشکر 92 زرهی در تاریخ هفتم آبان سال 1359 مسئولیت پدافند منطقه را به عهده گرفت. فرماندهان عراقی به تصور اینکه صدمات وارده به لشکر توانایی مقاومت سربازان ایرانی را به حدی کاهش داده است که با یک حمله می‌توانند سرپل را تصرف کرده و زمینه را برای عبور از رودخانه فراهم آورند، در مورخه نهم آبان همان سال حدود نیمه شب تهاجم سنگین خود را آغاز کرده و با پشتیبانی متمرکز آتش توپخانه به مدت 11 ساعت آن را ادامه دادند. خوشبختانه به دلیل مقاومت شدید نیروهای خودی، دشمن با به‌جا گذاشتن تلفات و ضایعات فراوان مجبور به عقب‌نشینی شد؛ سرپل حفظ شد و روحیه سربازان به شدت ارتقاء پیدا کرد.
نتیجه:
- حدود 240 نفر از نیروهای عراقی کشته و زخمی شدند و تعدادی نیز- از جمله یک فرمانده آتشبار- به اسارت درآمدند.
- سرپل غرب رودخانه حفظ شد و دشمن مجبور به عقب‌نشینی شد.
- 5  قبضه توپ همراه 10 دستگاه تانک و نفربر منهدم شد.
 عملیات آفندی آزادسازی سوسنگرد- 26/8/1359
تهاجم گسترده عراق به ایران در استان خوزستان در سه محور عمده انجام گرفت. در محور دزفول، رزمندگان ارتش جمهوری اسلامی ایران توانستند دشمن را در غرب رودخانه کرخه زمین‌گیر و از قطع جاده اهواز اندیمشک جلوگیری کرده و حتی سرپلی را نیز در غرب رودخانه در پای پل کرخه حفظ کنند. در محور خرمشهر و آبادان قسمتی از خرمشهر اشغال شد و آبادان به شکل ناقص به محاصره درآمد. ولی در محور میانی جهت تصرف اهواز مقاومت سرسختانه نیروهای ایرانی که انسجام کاملی هم نداشتند، باعث شد تا عراق بارها سمت حملات خود را تغییر دهد، ولی هیچ‌گاه نتوانست موفقیتی در این زمینه به دست آورد. از این رو، جهت حفظ روحیه نیروهای متجاوز خود به تصرف شهر سوسنگرد اکتفا کرد تا بتواند با تغییر نام آن به «خفاجیه» زمینه تبلیغاتی محدودی را فراهم آورد. این اقدام در 25 آبان سال 1359 به نتیجه رسید.
لشکر 92 زرهی ارتش جمهوری ایران بی‌درنگ با هماهنگی یکان‌ها و رزمندگان موجود در منطقه اقدام به بازپس‌گیری سوسنگرد کرد و در ساعت 06:30 مورخه 26 آبان سال 1359 حمله خود را به طرف سوسنگرد آغاز کرد.
محور اصلی حمله در مسیر حمیدیه به سوسنگرد در جنوب رودخانه کرخه انتخاب شد و در شمال رودخانه نیز به طرف روستای سبحانیه و سوسنگرد حمله دیگری همزمان اجراء شد.
نتیجه:
- شهر سوسنگرد آزاد و مواضع پدافندی نیروهای عراق به رودخانه مالکیه متمایل شد. جاده حمیدیه سوسنگرد آزاد و دشمن حدود 15 کیلومتر عقب‌نشینی کرد.
- کشته و مجروح شدن 750 نفر از عراقی‌ها.
- سرنگونی یک هواپیما و یک بالگرد، انهدام 40 دستگاه تانک و نفربر، چند قبضه توپ و مقادیر زیادی تجهیزات از ضایعات عراق بوده است و تعدادی تانک و نفربر و مقادیر زیادی تجهیزات و وسایل مخابراتی به غنیمت گرفته شد.
 عملیات آفندی عاشورا- 28/8/1359
انجام عملیات آفندی به ویژه در منطقه غرب کشور توسط نیروهای جمهوری اسلامی ایران در ماه‌های اولیه تجاوز دشمن، بسیار سخت و مشکل بود.
نیروهای ایرانی به دشواری عراق را متوقف کرده و در حالی که هنوز انسجام کامل و مناسبی بین یکان‌های نیروی زمینی ارتش ایران که به عنوان نیروهای اصلی جنگ عمل می‌کردند، با نیروهای مردمی که هنوز سازماندهی نشده و ترکیب مشخصی نداشتند، برقرار نشده بود، انتظار عمومی این بود که دشمن را به عقب رانده و جنگ به پایان برسد.
بر این اساس، انجام عملیات آفندی و حمله به  عراق اجتناب‌ناپذیر بود که سرانجام یا منجر به بازپس‌گیری قسمتی از مناطق اشغالی می‌شد و یا اینکه باید به انهدام دشمن اکتفاء می‌شد.
عملیات عاشورا توسط لشکر 81 زرهی ارتش جمهوری اسلامی ایران بر این اساس طراحی و با هدف تصرف ارتفاعات «بندپیرعلی» و «سارات‌ها» اجراء شد. این عملیات که در بیست و هشتم آبان‌ماه 1359 آغاز شد، سه روز ادامه داشت، ولی منجر به تصرف زمین نشد.
خلبانان هوانیروز در این عملیات با 14 فروند بالگرد 92 ساعت پرواز کردند تا 107 نفر مجروح را تخلیه، 135 نفر رزمنده را هلی‌برن و هفت تُن بار و مهمات را جابه‌جا کنند.
نتیجه:
- اهداف پیش‌بینی شده آزاد نشد.
- به یک گردان از تیپ 29 دشمن و دو گروهان تانک و گردان 4 تیپ 32 نیروی مخصوص به میزان 60 الی 70 درصد آسیب وارد شد.
عملیات آفندی محرم (طرح عملیاتی کربلا5)- 10/8/1361
به دنبال انجام عملیات‌های موفق در نیمه اول سال 1361 توسط ایران و عدم موفقیت در ورود به خاک عراق در عملیات رمضان لازم بود تا فرصت پیش آمده مغتنم شمرده شود؛ چراکه دشمن با درک قدرت آفندی نیروهای ایرانی و از دست دادن سه چهارم مناطق اشغال شده از عمده مناطق درگیر عقب‌نشینی کرده و در مواضع مستحکم و موقعیت مناسبت‌تری متکی به خطوط مرزی آرایش یافته و مشغول پدافند شد.
تصرف مناطقی در خاک عراق توسط ایران چند هدف عمده را دنبال می‌کرد: اول دور کردن آتش توپخانه دشمن از شهرهای مرزی و دوم به دست آوردن موقعیت مناسب برای تنبیه متجاوز و موضع‌گیری قدرتمندانه در مذاکرات سیاسی و صحنه بین‌المللی.
عملیات محرم در محور شمالی منطقه جنوب در ارتفاعات حمرین و زبیدات و غرب رودخانه دویرج با رمز یا زینب (س) در این جهت انجام شد تا عمق خاک عراق را در محورهای زبیدات و طیب عراق مورد تهدید قرار دهد.
قابل ذکر است که این عملیات در هوای بسیار نامساعد و بارندگی شدید صورت پذیرفت و به پیروزی رسید.
خلبانان هوانیروز با به‌کارگیری 46 فروند بالگرد و 927 ساعت پرواز 1521 مجروح را تخلیه و 2194 نفر رزمنده را هلی‌برن و 85 تن مهمات و تدارکات را به منطقه حمل کردند.
نتیجه:
-550  کیلومتر مربع از خاک میهن اسلامی و حدود 300 کیلومتر مربع از خاک عراق آزاد شد.
-10 پاسگاه مرزی و حوضچه‌های نفتی شرهانی و زبیدات عراق همراه با ارتفاعات حمرین و قله‌های 290 و 288 و 300 به تصرف نیروهای ایرانی درآمد.
-600 نفر کشته و زخمی و 3400 نفر به اسارت ایران درآمدند.
-100دستگاه تانک و نفربر و 200 دستگاه خودرو به همراه 12 فروند هواپیما منهدم شد و تعداد قابل توجهی ادوات زرهی و تجهیزات نظامی از جمله 149 دستگاه تانک و نفربر به غنیمت درآمد.
در این عملیات، شهید سروان سید طه ضرابی و شهید ستوان یکم علیرضا بیات و شهید سروان محمدی و شهید سروان بهزاد بهنوش و سروان حجت‌الله نوردی از فرماندهان یکان‌های لشکر 21 حمزه به خیل شهدا پیوستند